شهادت خانم فاطمه زهرا سلام الله علیها
شهادت حضرت فاطمه(س) از باورهای غالب و دیرینه در میان شیعیان است که بر اساس آن، حضرت فاطمه(س) دختر پیامبر اسلام(ص) نه به مرگ طبیعی، بلکه در اثر آسیبهای وارد شده از سوی برخی از صحابه پیامبر به شهادت رسیده است. اهلسنت درگذشت وی را ناشی از غم و اندوه رحلت پیامبر(ص) دانستهاند؛ اما شیعیان عامل اصلی شهادت او را عمر بن خطاب میدانند و در ایام فاطمیه به عزاداری برای فاطمه(س) میپردازند.
شیعیان برای شهادت حضرت زهرا(س) به مواردی استناد کردهاند؛ از جمله آنکه بنابر روایتی از امام کاظم(ع)، عنوان صِدّیقه شهیده برای فاطمه(س) بهکار رفته است. همچنین محمد بن جریر طبری، متکلم امامی قرن سوم هجری، در کتاب دلائل الامامه، روایتی از امام صادق(ع) نقل کرده که در آن، علت شهادت فاطمه(س)، سقط جنین او در اثر ضربه دانسته شده است.
منابع شیعه و اهلسنت به جزئیاتی از وقایع منتهی به درگذشت حضرت فاطمه(س) اشاره کردهاند؛ از جمله هجوم به خانه فاطمه و امام علی(ع)، سقط شدن جنین (محسن) او و همچنین سیلیزدن و تازیانهزدن به وی. کهنترین منبعی که در این باره مورد استناد شیعیان قرار گرفته، کتاب سُلَیْم بن قیس هِلالی است که در قرن اول هجری قمری نگاشته شده است. شیعیان همچنین شهادت فاطمه(س) را مستند به روایاتی دانستهاند که در منابع اهلسنت نیز وجود دارد. کتاب «الهجوم علی بیت فاطمه» در این باره روایاتی از ۸۴ راوی را در منابع اهلسنت نقل کرده است.
باور به شهادت حضرت زهرا(س) با شبهاتی مواجه شده و به آنها پاسخهایی نیز داده شده است؛ از جمله در پاسخ به اینکه خانههای مدینه در آن روزگار درب نداشته است، سید جعفر مرتضی عاملی (درگذشته ۱۴۴۱ق) تاریخپژوه شیعه، به روایاتی استناد کرده که دَر داشتن خانههای مدینه، امری رایج بوده است. همچنین در پاسخ به اینکه اگر فاطمه(س) مورد حمله قرار گرفته است، چرا امام علی(ع) و دیگران سکوت کرده و از وی دفاع نکردهاند، علاوه بر بیان آنکه علی(ع) بهدستور پیامبر اسلام(ص) و برای حفظ مصالح مسلمانان مأمور به صبر و سکوت بوده، گفته شده است بنابر نقلی که در کتاب سلیم وجود دارد، پس از اقدام عمر بن خطاب، علی(ع) به وی حمله کرد و او را زمین زد، اما عمر از دیگران کمک خواست و آنان علی(ع) را بستند. نویسندگان اهلسنت مواردی از مناسبات مثبت میان امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) با خلفای سهگانه را مستندی برای ردّ شهادت وی دانستهاند؛ اما از نظر نویسندگان شیعه مشورت خلفا با علی(ع) دلیل بر همکاری و همدلی او با آنان نیست چرا که راهنمایی درباره احکام دین بر هر عالمی واجب است. همچنین خلفا، علی(ع) را منزوی کرده بودند و در مواردی از سرناچاری با او مشورت میکردند نه اینکه او مشاور آنها بوده باشد. همچنین شیعیان درباره ازدواج امکلثوم،دختر امام علی، با عمر بن خطاب، گفتهاند که این ازدواج با زور و اجبار صورت گرفته و نمیتواند نشانهٔ ارتباط نزدیک میان امام علی(ع) و خلفا باشد.
منظور از شهادت فاطمه زهرا(س)، درگذشت فاطمه دختر پیامبر اسلام(ص) نه به مرگ طبیعی، بلکه در اثر آسیبهای وارد شده از سوی برخی صحابه پیامبر(ص) است. موضوع شهادت یا مرگ طبیعی فاطمه(س) جزو موضوعات اختلافی بین شیعه و اهلسنت است.شیعیان با وجود برخی اختلافاتی که در نقل حوادث پس از رحلت پیامبر اسلام دارند، غالباً معتقدند فاطمه زهرا(س) به شهادت رسیده و این رخداد را ناشی از ضربه به پهلو و سقط جنین او میدانند. در مقابل، اهلسنت معتقدند که وی به مرگ طبیعی و در اثر بیماری و ناراحتی از رحلت رسول خدا(ص) درگذشته است.
شیعیان همه ساله در روزهایی موسوم به ایام فاطمیه، برای شهادت حضرت زهرا(س) عزاداری میکنند.به همین مناسبت، روز سوم جمادیالثانی که بنا به نقل مشهورتر روز شهادت فاطمه بوده در ایران تعطیل رسمی است و هیئتهای عزاداری در خیابانها حضور پیدا میکنند. از آنجا که شیعیان، عامل اصلی شهادت فاطمه(س) را عمر بن خطاب میدانند، در بسیاری از مجالس عزاداری سخنانی در مذمت او گفته میشودو عدهای نیز او را لعن میکنند. همین نکته یکی از زمینههای اختلاف بین شیعیان و اهلسنت است موضوع شهادت فاطمه(س) حتی باعث شده است که برخی از شیعیان، روز نهم ربیعالاول را که بنابر نقلی روز کشته شدن عمر بن خطاب شمرده شده، عید الزهرا(س) بخوانند و در آن شادی کنند.
شهادت حضرت فاطمه(س)نقشمعصوم • اصحاب کساءنامفاطمهکنیهام ابیها • ام الائمه • ام الحسن • ام الحسین • ام المحسنزادروز۲۰ جمادیالثانی، سال ۵ بعثتزادگاهمکهشهادت۳ جمادیالثانی، ۱۱ق.مدفنناشناختهمحل زندگیمکه • مدینهلقب(ها)زهرا • صدیقه • طاهره • راضیه • مرضیه • مبارکه • بتول • سیده نساء العالمین • کوثرپدرپیامبر اسلام(ص)مادرخدیجه(س)همسرامام علی(ع)فرزندانحسن • حسین • محسن • زینب • ام کلثومطول عمراختلافی: نظر رایج شیعه: ۱۸ - ۱۹ سال
اختلاف بر سر موضوع شهادت یا مرگ طبیعی فاطمه زهرا(س) اختلافی طولانی است؛ بنابر نقل برخی از پژوهشگران، در کتاب «التحریش» نوشته ضرار بن عمرو که در قرن دوم میزیسته است، نوشته شده که شیعیان معتقدند فاطمه(س) در اثر ضربت عمر بن خطاب از دنیا رفته است.همچنین عبدالله بن یزید فزاری، متکلم قرن دوم، در «کتاب الردود» به اعتقاد شیعیان به آسیب دیدن فاطمه از سوی برخی صحابه و سِقط شدن جنین او اشاره کرده است.به گفته محمدحسین کاشفالغطاء (درگذشته ۱۳۷۳ق)، شاعران شیعهٔ قرن دوم و سوم قمری مثل کُمیت اسدی، سید حِمیَری و دِعبِل خُزاعی، ستمهایی که بر فاطمه روارفته را به نظم درآوردهاند.
به گفته عبدالکریم شهرستانی (درگذشته ۵۴۸ق)، فرقهشناس معروف اهلسنت، ابراهیم بن سیار معروف به نَظّام معتزلی (درگذشته ۲۲۱ق) معتقد بود جنینِ در رحم فاطمه(س) در اثر ضربه عمر سقط شده است.به گفته شهرستانی این عقیده و برخی دیگر از باورهای نظام معتزلی باعث شد که او از همردیفان خود فاصله بگیرد. قاضی عبدالجبار معتزلی (درگذشته ۴۱۵ق) در کتاب «تثبیت دلائل النبوة» با اشاره به باور شیعیان به آسیب دیدن فاطمه و سِقط شدن جنین او، از برخی علمای شیعه معاصر خود در مصر، بغداد و برخی مناطق شام نام برده است که برای فاطمه و فرزندش محسن سوگواری میکنند و میگریند.